TOETS041325Artikel19dNbwbevateenvergunningplichtvooreenprojecteneenanderehandeling.Hetmaaktvoorhettoetsingskadervoordevergunningverle-ninguitwaarvansprakeis.Vooreenprojectgeldtnaasthetruimetoetsingskadervanartikel19eNbweveneenshetstringentetoetsingskadervandearti-kelen 19f (passende beoordeling), 19g en 19h(ADC-criteria)Nbw.Vooranderehandelingengeldtdatstringentetoetsingskaderniet.Nuisdevraagwat onder een project en wat onder een anderehandelingmoetwordenverstaan.BeidebegrippenzijnnietindeNbwgedefinieerd.InhetafgelopenjaariseenaantaluitsprakenoverhetNbw-projectbegripverschenen.Deeerstedaar-van is de uitspraak 27 december 2012, nr.201111811/1/A4. Hierin overwoog de Afdelingdat het uitvoeren van strandexcursies met eenstrandbus op het Noordzeestrand geen projectmaarhetverrichtenvaneenanderehandelingbe-helst.Erisgeensprakevaneenfysiekeingreepinnatuuroflandschap.DeAfdelingverwijstvoordeuitlegvanhetprojectbegripnaarhaaruitspraakvan31maart2010,nr.200903784/1/R2.Hierinover-weegtdeAfdelingdatvoordeuitlegvanhetpro-jectbegrip uit de Habitatrichtlijn aansluiting moetworden gezocht bij het projectbegrip uit dem.e.r.-richtlijn. In de m.e.r.-richtlijn wordt onder"project"verstaan:deuitvoeringvanbouwwerkenof de totstandbrenging van andere installaties ofwerkenenandereingrepeninnatuurlijkmilieuoflandschap, inclusief de ingrepen voor de ontgin-ningvanbodemschatten.Over dit projectbegrip uit de m.e.r.-richtlijn heefthetHofvanJustitiegeoordeelddatdevernieuwingvaneenbestaandevergunningvoordeexploitatievan een vliegveld en de verlenging van eenbestaandeexploitatievergunningvooreenopslag-plaats van afvalstoffen, zonder dat sprake is vanwerkenofingrependiedemateri?letoestandvandeplaatsveranderen,nietonderditprojectbe-gripwordenbegrepen(HvJEU17maart2011,C-275/09enHvJEU19april2012,C-121/11).IndezelfdelijnheeftdeAfdelingop27juni2012(nr.201101874/1/A4)geoordeelddatdewijzigingvanhetgebruikvaneenbestaandspoorgeenprojectisalsbedoeldindem.e.r.-richtlijn.Op6maart2013,nr.201113007/1/A4overwoogdeAfdelingdathettijdelijkvoorontsluitingsverkeeropenstellenvaneenbestaande,verhardeweg,eenanderehandelingengeenNbw-projectbetreft.EenzelfdeoordeelveltdeAfdeling in haar uitspraak van 1 mei 2013, nr.201011080/1/A4overdeenkelewijzigingvanhetveebestandinbestaandestallen.Hetprojectbegripisnietalleenvanbepalendvoorhettoetsingskadervandeartikel19d-vergunning,maarookvoordedoorartikel19flid1Nbw1998vereiste beoordeling van cumulatieve effecten.Deze beoordeling heeft uitsluitend betrekking opde cumulatie van effecten van de aangevraagdeactiviteit(en)endeeffectenvanandereprojectenofplannen. Dit werd onlangs nog eens duidelijkdoor de uitspraak van 25 september 2013, nr.201201701/1/R2 over de Nbw-vergunningverle-ningaaneenjachtschietcentrumopdeVeluwe.DeAfdeling overweegt dat een autonome verkeers-toename,hetlaagovervliegenvandefensievliegtui-genenuitvoerenvanschietoefeningendoordefen-sie geen fysieke ingrepen en daarmee geenprojectenzijn.Dezeactiviteitenbehoevendanookniet in de cumulatieve effectenbeoordeling vanartikel19fNbw1998tewordenbetrokken.DuidelijkisdatdeAfdelinghetNbw-projectbegripdoor het hanteren van het projectbegrip uit dem.e.r.-richtlijnbeperktuitlegt.Bepalendvoordein-vullingervanisofsprakeisvaneenfysiekeingreepenniethetmogelijkegevolgvandeactiviteitvooreenNatura2000-gebied.Projectsaldering PASOndervigeurvandehuidigeNbw1998issalderingvan stikstofeffecten voor projecten (in het kadervandeartikel19d-vergunningverlening)inbeginselmogelijk.DitbleekallangeruitjurisprudentievandeAfdeling,maarisinhetkadervandeCrisis-enherstelwetinartikel19kdNbwverankerd.Onderprojectsalderingwordtbegrependatvaneenpro-ject te verwachten extra stikstofdepositie wordtgemitigeerdmetinverbandmethetprojecttetref-fen stikstofdepositiereducerende maatregelen,zodaterpersaldogeentoenamevanstikstofdepo-sitiezalplaatsvinden.Hetschoolvoorbeeldhiervanisdebe?indigingvaneenveehouderijopdeenelocatie om de oprichting van een veehouderij opeenanderelocatiemogelijktemaken.Devraagisof projectsaldering onder vigeur van de PAS nogwelmogelijkis.DePASstaatvoordeprogrammatischeaanpakstik-stof(PAS).Hiermeewordtbeoogdomeconomischeontwikkelingsamentelatengaanmethetopter-mijnrealiserenvandedoelenvoordeNatura2000-gebieden.DePASisthansinvoorbereidingevenalseen daarvoor noodzakelijke wetswijziging (Wijzi-ging van de Natuurbeschermingswet 1998 (pro-grammatische aanpak stikstof), Kamerstukken33669).AlsdePASvankrachtwordt(mogelijkinjuli2014),danishetvoorwathetaspectstikstofbetreftnietmeerdebedoelingdaterbuitendePASomopprojectbasisexternwordtgesaldeerd.Inter-ne saldering (bijvoorbeeld binnen ??n inrichting)blijftweltoegestaan.Artikel 19kd Nbw wordt geschrapt. Verder wordtvoorzienindeonleesbarebepalingvanartikel19kmlid3.Hiervanishetdebedoelingomprojectsalde-ringbuitendePASomnietmeermogelijktemaken,alhoewelderedactieervanaanleidinggeeftomteveronderstellen dat dit alleen geldt voor zover deactiviteitbetrekkingheeftopeenWm-inrichting.Wijverwachtenoverigensdatnadeinwerkingtre-dingvanhetwetsvoorstelendePAS-medegezienhetcommunautairerecht-inbeginselgeenplaatsmeerisvoorexterneprojectsaldering.Daarbijkanmogelijk een uitzondering worden gemaakt voorexternesalderingenwaarbijevidentisdatdedes-betreffende (mitigerende) maatregel niet reeds isbetrokkenindePAS.Datbetekentondermeerdateenbe?indigingvaneenveehouderijondervigeurvandePASnimmeralsmitigerendemaatregelkanwordeningezetinhetkadervaneenexternesalde-ring.Immers,detoekomstigebe?indigingvanvee-houderijenis(opmodelmatigeenprognosticerendewijze)juistalsd?stikstofreducerendemaatregelindePASbetrokken.Omvandehuidigemogelijkheidtotexternepro-jectsalderingnoggebruiktekunnenblijvenmaken,dient?geletophetovergangsrechtvandewets-wijziging?voorinwerkingtredingvandewetswijzi-ging een Nbw-vergunningaanvraag te zijn inge-diend.jurisprudentiePROJECTBEgRIPENPROJECT-SAlDERINgIndezekaternwordtingegaanopjurisprudentieoverhetprojectbegripinhetkadervandeNatuur-beschermingswet1998endem.e.r.-richtlijnalsmedeopprojectsalderingondervigeurvandePAS.Deze jurisprudentiekatern wordt verzorgddoorSoppegundelachWitbreukadvocaten(www.soppegw.nl).