TOETS021115InToets2011/1gafikaandatdeveroordelingvanNederland door het Europese Hof van Justitie inoktober2009heeftgeleidtotveeluitsprakenvandeAfdelingBestuursrechtspraakvandeRaadvanStateoverm.e.r.-beoordelingen.Nadieveroorde-lingbleefhetopm.e.r.-gebiedstilvanuitLuxemburg(waarhetHofzetelt).Inmaart2011heefthetHofdiestiltedoorbroken:ineenpaarwekenheefthetHofdriebelangrijkem.e.r.-arrestengewezen.Hoe-weldezakennietinNederlandspeelden,zalmoetenwordenbezienofhetNederlandserechtalsgevolghiervanaanpassingbehoeft.Ikbespreekdearrestenhieropchronologischevolgorde.SloopwerkzaamhedenHet eerste arrest betreft een zaak tegen Ierland.Volgens de Europese Commissie had Ierland deEuropeseM.e.r.-richtlijnnietgoedinIersrechtom-gezet.Uitartikel3vandeM.e.r.-richtlijnvolgtvol-genshetHofnamelijkdateenMEReenomschrijvingmoet bevatten van de in dat artikel opgesomdefactoren (zoals mens, dier, klimaat, het cultureleerfgoed,endesamenhangdaartussen)diedirectenindirecteffectenkunnenondervindenvaneenproject.Omtevoldoenaandezeverplichtingkanhet bevoegd gezag "zich niet beperken tot hetidentificerenenbeschrijvenvandedirecteenin-directeeffectenvaneenprojectopbepaaldefacto-ren,maarmoetzijdezeookpergevaloppassendewijzebeoordelen".DatwasinhetIerserechtnietgeborgd.InhetzelfdearrestheefthetHofaangegevendatook sloopwerkzaamheden een project in de zinvan de M.e.r.-richtlijn kunnen vormen, als zeonderdeel uitmaken van een m.e.r.-plichtigeactiviteit. Opvallend is dat het Hof de sloop dienoodzakelijkisomeenstedelijkontwikkelingspro-jectmogelijktemaken,alsvoorbeeldnoemt.Indezaak Goese Schans (genoemd in Toets 2011/1)oordeelde de Afdeling Bestuursrechtspraak nogdatdeomvormingvanhavenindustrieterreinnaarwoongebied milieuwinst oplevert en dus geenm.e.r.behoeft.Daarbijisnietexplicietopdemoge-lijkenegatieveeffectenvandesloopingegaan.Uithet arrest kan worden afgeleid dat dit voortaanwelmoetgebeuren,zowelbijdem.e.r.-beoorde-lingalsinhetMERzelf.VergunningenDaarnaastoordeeldehetHofdatIerlanddeverwe-zenlijking van de doelstellingen van de richtlijnweliswaar aan twee verschillende instanties kanopdragen,maardatdanwelmoetzijngegaran-deerddateenm.e.r.volledigenvoorafgaandaandevergunningverleningvanbeideinstantieswordtuitgevoerd.Zolanghetm.e.r.nietisgedaan,kannoggeenvergunningwordenverleend.Iederever-gunning die nodig is voor een m.e.r.-plichtigeactiviteitkandusaanleidingzijnvoorhetopstellenvaneenMER.InNederlandkunnenalleendeindevierdekolomvandebijlagebijhetBesluitm.e.r.genoemdebesluitenaanleidingvoorhetopstellenvan een MER vormen. De vraag is of dit Neder-landsesysteemvoldoet;kolomviernoemtimmersnietallemogelijkevergunningen.Deopnamevanmeerderevergunningenindeomgevingsvergun-ningmaaktalveelgoed.Sinds1apriljl.isboven-dieninhetBesluitomgevingsrechtbepaalddatbijfaseringvandeomgevingsvergunningeenm.e.r.indeeerstefasemoetwordendoorlopen.DitsluitaanbijhetIersearrest.InhettweedearrestoverdeluchthavenBrussel-NationaaldoethetHofernogeenschepjeboven-op. Volgens het Hof is de vernieuwing van eenexploitatievergunning voor een vliegveld, zonderdatdemateri?letoestandvandeplaatswordtver-anderd,geen`project'of`aanleg'indezinvandeM.e.r.-richtlijn.Echter,alseerdertenonrechtegeenm.e.r.heeftplaatsgevonden,moetiniedergevaleenm.e.r.bijdevernieuwingvandeexploitatiever-gunning worden uitgevoerd. Het maakt het Hofdusnietuitbijwelkevergunningeenm.e.r.wordtgedaan,alshetmaarzosnelmogelijkgebeurt.Weer drempelwaardenVergelijkbaarmetdegenoemdezaaktegenNeder-land, blijkt Belgi? volgens het Hof in het laatstearrest de drempelwaarden vooral op de omvangvandeactiviteittehebbengestoeld.VolgenshetHof kunnen ook kleine activiteiten aanzienlijkemilieueffectenhebben.Daarbijmoetennationaledrempelwaarden in dezelfde eenheden wordenuitgedruktalsinbijlagebijdeM.e.r.-richtlijnhetgevalis.AlsopbijlageIbijdeM.e.r.-richtlijngeendrempelwaardeisopgenomen,magdatopnationaalniveauooknietwordengedaan.Tot slotTotslotoordeelthetHofinhetlaatstearrestdatdem.e.r.-procedure vereist dat de aanvrager eenschets van de voornaamste alternatieven moettoevoegen. De M.e.r.-richtlijn (art. 5, derde lid,vierdestreepje)washiervolgensvelennietduide-lijkover.HetoordeelvanhetHofkanvaninvloedzijnopondermeerdeNederlandseCrisis-enher-stelwet. Deze bepaalt voor sommige projectenimmersdatgeenalternatieveninhetMERhoeventewordenbeschreven.HetmogeduidelijkzijndathetEuropeseHofdeEuropesem.e.r.-regelgevingruimuitlegt.HetHofstraftiedere(mogelijke)nationaleinperkingvandewerkingvandem.e.r.-regelgevingaf.Ineenvol-gendeuitspraakzalhetHofingaanopdeverhoudingtussendeSMB-richtlijn(`plan-m.e.r.')endeM.e.r.-richtlijn(`project-m.e.r.').Daaroverwellichtvolgen-dekeeralmeer.Behandelde uitspraken? Commissie/Ierland, 3 maart 2011, C-50/09? Brussel-Nationaal, 17 maart 2011, C-275/09? Commissie/Belgi?, 24 maart 2011, C-435/09jurisprudentieARRESTENEUROpESEHOfInmaart2011heefthetEuropeseHofvanJustitiedriebelangrijkem.e.r.-arrestengewezen.DuidelijkisdathetHofiedere(mogelijke)nationaleinperkingvandewerkingvandeEuropesem.e.r.-regelgevingafstraft.GijsHoevenaarsMr.drs.GijsHoevenaars,werkzaambijdeCom-missievoordem.e.r.,schreefdezebijdrageoppersoonlijketitel.Zievoorsamenvattingenvanen annotaties bij relevante m.e.r.-uitsprakenookwww.commissiemer.nl.