TOETS0116DEPOSITIEWAAROM ??N MOLMEESTAL G??N MOL ISAl op de basisschool leerde ik dat de uitkomst van een berekening nooit nauwkeuriger kan zijn dan deinput ervan. Toch zijn fouten hierbij aan de orde van de dag en trekken we regelmatig onterecht conclu-sies. Duidelijke voorbeelden vinden we onder andere als het gaat over de stikstofdepositie. Het is actueeldat ruimtelijke ontwikkelingen struikelen over een (significante?) bijdrage van honderdsten van een molstikstofdepositie per hectare per jaar, terwijl de onzekerheden bij de achterliggende uitgangspunten enberekeningen omvangrijk zijn. Hier gaat iets mis, en niet alleen bij de stikstofberekeningen en de interpre-tatie ervan.Sander ZondervanVoor een goede milieuafweging en beoordeling is het noodza-kelijk dat we kritisch blijven op berekeningen en uitkomsten.Een juist gebruik van afronden en significante cijfers (cijferswaaraan daadwerkelijk een waarde toegekend kan worden)zijn hierbij handige hulpmiddelen. Ondanks dat het mij ze-ker niet gaat om wiskundepurisme, hierbij de rekenregels voor afronden:? Bij het optellen en aftrekken heeft de uitkomst evenveel cijfers achterde komma als de waarde met het kleinste aantal cijfers achter de kom-ma. Bijvoorbeeld: 27 + 2,17 = 29.? Bij delen en vermenigvuldigen bevat de uitkomst evenveel significantecijfers als de waarde met het kleinste aantal significante cijfers. Bijvoor-beeld 6,221 x 5,34 = 33,2.Het kan hierbij van belang zijn een getal zo te schrijven dat het aantal sig-nificante cijfers duidelijk is. In een MER wordt dit veelal geduid met eenomvang van de afronding. Bijvoorbeeld door de melding `afgerond op dui-zendtallen' of `circa'. Die benadering houdt het MER leesbaar. Voor onder-liggende berekeningen biedt de wetenschappelijke notatie houvast omuiteindelijk ook de significatie van een cijfer te duiden.Het getal 100 bijvoorbeeld. Indien hiermee een waarde wordt geduid tus-sen de 99,5 en 100,5 is de schrijfwijze correct. Alle drie de cijfers van hetgetal 100 zijn significant. Wordt echter een getal bedoeld tussen de 95 enDE SCHIJN VAN WERKELIJKHEIDEN HET BELANG VAN AFRONDEN22105, is de schrijfwijze 10 * 101. Er zijn dan twee cijfers significant. Bij 100,0is de nauwkeurigheid bepaald met vier significante cijfers. Ten behoevevan de leesbaarheid van een MER is dit overigens zeker geen pleidooi voorde wetenschappelijke notatie x * 10X. Wel is het een pleidooi voor een afron-ding op een te verantwoorden detailniveau en oplettendheid bij het trek-ken van conclusies.Rekenen met verkeerBij het omgaan met getallen is het van belang de omvang van de onzeker-heden waarmee we werken te beseffen. Indien we heel zeker zijn over deexactheid van het getal 27 in de bovenstaande som (bijvoorbeeld doordatwe op basis van een langlopende verkeerstelling hebben teruggerekend datgemiddeld 27,0 voertuigen per uur passeren) hadden we 27,0 kunnen opne-men. De uitkomst was dan 29,2 geweest. Echter, bij extrapolatie van eenverkeerstelling van een kwartier kan de uurintensiteit beter geschrevenDE AUTEURSander Zondervan (06-20425668, sander.zondervan@anteagroup.com) isadviseur planvorming bij Antea Group.TOETS011623twee. Met het gebruik van de algemene regels voor het afronden, kan eenrekenuitkomst in dat geval niet nauwkeuriger zijn dan twee significantecijfers. Denk aan een reistijdfactor van 1,3 (en niet 1,25) of een depositiebij-drage van 12 x 102 mol (en niet 1176).Dit wil echter niet zeggen dat verschilberekeningen voor deze weg nietnauwkeuriger kunnen zijn dan uitgedrukt met twee significante cijfers.Indien bepaalde onzekerheden gelden voor zowel de autonome situatie alsvoor een alternatief, zijn deze voor de verschilbepaling niet relevant. In-dien er door een ontwikkeling meer voertuigen gaan rijden, is het (bijvoor-beeld voor een verschilberekening voor de luchtkwaliteit) minder relevanthoeveel voertuigen er autonoom rijden. Wel is relevant in hoeverre de in-put bruikbaar is om het verschil te duiden.StikstofdepositieSignificante toename op basis van significante cijfersDe eerste Natura 2000-gebieden zitten op slot. Hiervoor wordt ook wel degrenswaarde < 0,05 mol/ha/jaar genoemd. Eigenlijk ligt het anders. Daar-over gaat dit artikel. De grenswaarde is niet 0,05. Op slot houdt in NIETSerbij. Vanwege de onzekerheid is voor `niets' kennelijk een nauwkeurig-heid tot op ??n decimaal achter de komma geaccepteerd en niet een getaldat met een nog grotere significantie wordt weergegeven. Kleinere uitkom-sten doen geen recht aan de onzekerheid.