Voor overheden biedt de diepe ondergrond kansen om klimaat- of energiedoelstellingen te bereiken. Voor bedrijven en ondernemers heeft de diepe ondergrond economische voordelen. Zo onderzoekt de Nederlandse overheid welke mogelijkheden er zijn voor ondergrondse opslag van CO2 en wordt in verschillende provincies al gebruikgemaakt van diepe aardwarmte, bijvoorbeeld voor de verwarming van woningen of kassen. Maar het gebruik van de diepe ondergrond heeft ook gevolgen voor de ondiepe ondergrond en/of de bovengrond. Zo moet bij gebruik van aardwarmte een put geboord worden die dwars door de ondiepe bodemlagen gaat. Wat zijn de effecten hiervan op het bodemsysteem? Ook is het van belang dat vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd. Voor aardwarmte geldt bijvoorbeeld dat gebruikers niet te ver van de bron mogen afzitten, in verband met rendementsverliezen bij een lange transportafstand. Die effecten spelen niet alleen in het heden. Beslissingen van nu hebben gevolgen op ruimtelijk beleid van morgen. Naast de drie bodemlagen speelt de kwestie tijd dus ook een rol.

Het is niet vanzelfsprekend om na te denken over de mogelijke effecten. Beleidskaders die hierop inspelen ontbreken. Met het project 'Diep en Duurzaam' hebben TNO en Deltares een methode ontwikkeld voor het in kaart brengen van mogelijke functies van de diepe ondergrond en de relatie met bodemambities en bovengrondse ontwikkelingen. Dit project werd gefinancierd door Stichting Kennisontwikkeling Kennisoverdracht Bodem (SKB) en TNO voerde het uit samen met Deltares en de provincie Drenthe en combineerde daarvoor onder meer kennis over de diepe ondergrond en beleidsprocessen.

De door TNO ontwikkelde methode is een afwegingssystematiek. Daarmee kunnen overheden plannen voor de diepe ondergrond in samenhang met bodemambities, bovengrondse plannen beoordelen en er beleid voor ontwikkelen. De systematiek bestaat uit een 'vlekkenkaart' van mogelijke functies van de diepe ondergrond. Die mogelijkheden zijn vergeleken met het huidige omgevingsbeleid en het bodembeleid van de provincies. Daaruit blijkt waar kansen voor gebruik van de diepe ondergrond liggen. Aanleiding voor de start was een verzoek van de provincie Drenthe die worstelde met de vraag hoe de potenties van de diepe ondergrond vertaald moesten worden naar beleid. Daarom startte het project 'Diep en Duurzaam' met een onderzoek in de drie noordelijke provincies in Nederland: Groningen, Friesland en Drenthe.

'Diep en Duurzaam' is afgerond. Een volgende stap is hoe regionale overheden samen met de rijksoverheid op basis van de potentie van de diepe ondergrond keuzes kunnen maken en beleid ontwikkelen.