Verdaas laat er geen misverstand over bestaan: de Tracéwet kan bij het grofvuil, zo stelt hij in een interview met Cobouw. Hij vindt het een onnodige wet die voortkomt uit de profileringsdrift van een ministerie. Dat is opvallend, omdat de nieuwste Tracéwet net door de Eerste Kamer is aangenomen.

Volgens de planoloog kunnen wegen prima zonder Tracéwet worden aangelegd. “Voor het aanleggen van een weg heb je geen eigen wet nodig. Als VenW geen zelfstandig ministerie was geweest, hadden we nooit een Tracéwet gehad. Het is gewoon profileringsdrift. Eigen ministerie, eigen wet, zo basaal is het. Daarbij is Nederland al voor 98 procent ingericht, ook voor de komende veertig, vijftig jaar. Wij leggen in Gelderland provinciale wegen met een inpassingsplan op basis van de Wro aan, dat gaat prima. Afschaffen dus die Tracéwet.”

Adviesgroep Verkeer en Vervoer presenteert opvallende vergezichten. “Momenteel focust iedereen nog op nieuwe wegen, nieuwe spoorwegen, ruimte voor de rivieren, Schiphol en Lelystad of dat ene project waarbij je nog tegen die andere norm oploopt”, zegt Verdaas. “Bij de politiek, maar ook bij de specialisten en de juristen ligt de focus altijd op nieuwe projecten en snelle voortgang. En het gaat altijd over projecten die vertraging oplopen, zoals de A4 of de Maasvlakte II. Al pratend ontstond bij ons het idee dat wetgeving niet langer over groei zou moeten gaan. In de adviescommissie zitten mensen die tot in hun vezels bij verkeer en vervoer betrokken zijn. Allen vanuit verschillende achtergronden. Dat levert interessante inzichten op. We zitten nu aan het eind van een ontwikkeling, er komen minder mensen bij. Voor de helft van Nederland stabiliseert of krimpt het inwoneraantal. Daarbij gaan we ook naar een nieuwe generatie auto’s toe. Dat kan nog vijftien of twintig jaar duren, maar dat gaat gebeuren. Met gps kun je meer aan dynamisch mobiliteitsmanagement doen. Bovendien is het geld op.”

Willen al die partijen niet vooral toch gewoon meer wegen bouwen? “Nee, dat viel reuze mee”, stelt de voorzitter. “Dat vond ik ook het leuke aan onze groep en ik hoop dat dat zich mede politiek gaat vertalen. Of de mensen nu wegenbouwers zijn of afkomstig zijn van VNO-NCW of ProRail, niemand wil dat het viezer en onveiliger wordt in ons land, niemand wil meer herrie. De meeste winst zit ‘m niet in aanleg van nieuwe wegen, maar in betere benutting. En in meer stilte, minder lawaai en schonere lucht. Uiteindelijk was de gedeelde conclusie: je moet niet meer praten over de klassieke opvattingen van krimp, groei en kwantiteit, je moet het veel meer zoeken in goed management en dynamisch beheer. We moeten meer overslag en betere verbindingen organiseren. Dat is de agenda van de toekomst. Dat snapt deze minster ook dondersgoed, daar ben ik van overtuigd.”

Verdaas grootste zorg zit hem erin dat de huidige politiek nog heel erg gericht is op het aanleggen van wegen. “Maar ik geloof in de integriteit van deze minister. Ik zou mijn naam niet aan dit advies verbinden als de Omgevingswet was bedoeld om alle zachte belangen aan de kant te schuiven. De minister is zich ervan bewust als deze wet wordt neergezet als asfaltwet, het wetsvoorstel heel snel dood is en de discussie sterk polariseert. Daarbij is ook dit kabinet vooral bezig met het uitbreiden van het wegennet, en niet zozeer met het aanleggen van nieuwe wegen.”

De adviesgroep wijst ook op toename van het goederenvervoer over water en spoor. Dat heeft gevolgen voor de infrastructuur in Nederland. Verdaas: “Goederenvervoer over spoor en water is de afgelopen jaren gegroeid, tegen de economische crisis in, en zal ook de komende jaren verder doorgroeien. Containers zijn tegenwoordig makkelijker te transporteren, de systemen raken beter op elkaar afgestemd. Je kunt als overheid wel goederenvervoer over de weg willen stimuleren, maar je ziet dat de markt zich daar niet veel van aantrekt. Zo kijkt de Rotterdamse haven nu naar overslaglocaties op de grote rivieren. Op die manier keert de wal het schip, om met de beeldspraak maar dicht bij huis te blijven. De A15 loopt vol, en door de files is de logistiek minder betrouwbaar. Vervoer per spoor en over water is doorgaans betrouwbaarder, dus kwalitatief hoogwaardiger. Daar kunnen vervoerders een hogere prijs rekenen, dus zie je dat goederenvervoer over spoor en water gaandeweg toeneemt.

In de wetgeving wordt nu vooral gekeken naar de files, waarbij de gedachte is: er zijn files, dus we gaan wegen aanleggen. Wij zeggen: nee, je moet naar vervoer van goederen als geheel kijken. In de kostenbatenafweging en de onderbouwing moet het Rijk ook vervoer over spoor en water meenemen, want deze trend gaat doorzetten.”

De voorzitter van adviesgroep Verkeer en Vervoer heeft ook een idee over hoe de Omgevingswet de nieuwe toekomst moet faciliteren. “Een wet die alleen maar scoort op een gebod – gij moet op dag X aan norm Y voldoen – is niet bezig met de situatie over tien jaar. Durf daar als overheid in je aanpak ook een beloning tegenover te stellen. Wat nu al gebeurt met de dbfm-contracten kun je verder doorvoeren. Bijvoorbeeld door bij aanbestedingen van onderhoud ook te scoren op kwaliteitsverbetering. Heb je een dynamisch managementsysteem in je weg zitten? Ben je bereid stil asfalt toe te passen? Dat soort zaken.”

In het advies staan ook een aantal miskleunen van de huidige wetgeving, zoals een tijdelijke ontheffing met een proceduretijd van 32 weken. “Als die knelpunten niet worden opgelost in de nieuwe wet, is het geen goede wet”, verklaart Verdaas waarom deze zijn opgenomen. “Het zijn stupide dingen waar iedereen koppijn van krijgt. Niemand snapt nu überhaupt nog hoe je tot een besluit komt. Ik loop al mijn hele werkzame en studeerzame leven in het vakgebied rond, en ik snap het soms ook niet. In de praktijk kom je heel veel voorbeelden tegen waarvan je weet dat dat nooit de bedoeling is geweest. Ook niet van natuur- en milieubeschermers: een Milieueffectrapportage waarin geïsoleerd naar één gebied gekeken wordt en zo de effecten voor een groter gebied niet gezien worden. De essentie van een nieuwe wet is dat je het vertrouwen hebt dat belangen voldoende geëmancipeerd zijn. Die komen allemaal op tafel en de politiek kan dan een afweging maken. Met de huidige regels is de politiek machteloos.”

Bron: Cobouw