Wat maakte de MER in de eerste tien jaren tot een sterk merk? Met degelijk milieuonderzoek werd de vinger op de zere plek gelegd. De initiatiefnemer werd wettelijk verplicht om de nodige mitigerende maatregelen te nemen.
In 2006 werd, met hoge verwachtingen, de plan-m.e.r. geïntroduceerd. Is het beoordelen van de milieugevolgen van een project al geen sinecure, het beoordelen van de milieugevolgen van een strategisch plan is heel andere koek. Achteraf moet je constateren dat de plan-m.e.r. die verwachtingen niet heeft waargemaakt.

Strategische plannen maken is niet een sterke kant van de overheid. De overheid is geen bedrijf, ze heeft niet dezelfde slagkracht. Met het voorspellen van de milieueffecten van globale overheidsplannen begeef je je dan ook op drijfzand. De overheid is afhankelijk van een grote diversiteit aan partijen om zijn doelen te realiseren, maar die partijen hebben allemaal zo hun eigen motieven en doelen. Je moet welhaast een expert zijn in de speltheorie om de milieugevolgen van strategische overheidsplannen te voorspellen. Is het zinvol om hiermee door te gaan en te verwachten dat je in de toekomst betere resultaten bereikt? Ik denk van niet.

De plan-m.e.r. focust op alternatieven en beoordeelt de effecten ervan, maar de initiatiefnemer zit er niet op te wachten. Begin in plaats daarvan bij een goede analyse van de referentiesituatie. Doorgaans wordt die stap met onvoldoende diepgang en kwaliteit uitgevoerd. Steek daar meer energie in en organiseer hiervoor de beschikbare kennis. Kansen voor participatie! Door te beginnen met een degelijke analyse van de huidige situatie en autonome ontwikkeling, help je de initiatiefnemer met het maken van een beter plan. Een bijkomend voordeel is dat je er beter in slaagt om optimaal aan te haken op het primaire proces.

Studies naar businessmodellen laten zien dat elk product of merk zijn levenscyclus kent. Ook sterke merken (kunnen) verdwijnen. In de laatste tien jaar is m.e.r. behoorlijk uitgekleed. Vernieuwing is noodzakelijk om aantrekkelijk te blijven. Zoek binnen de kaders van de Omgevingswet naar vernieuwende aanpakken. Die zijn er ongetwijfeld, daar ben ik van overtuigd.