Natuurmonumenten ziet het mijns inziens scherper door te concluderen dat de overheid bij vergunningverlening niet mag uitgaan van de voorspelde vermindering van de stikstofdepositie, maar dit ook daadwerkelijk moet aantonen. En daar zit natuurlijk de crux; de Europese eis inzake een betere wetenschappelijke onderbouwing is geen vraag aan ecologen. Op papier zou het PAS best kunnen werken indien alle bron- en herstelmaatregelen ook daadwerkelijk worden getroffen. Echter, de herstelmaatregelen verlopen veel te traag omdat daar vaak agrarische gronden voor moeten worden verworven, bijvoorbeeld voor vernattingsmaatregelen. En verder gaat er bij de bronmaatregelen heel veel fout door massale fraude met mestboekhoudingen, luchtwassers en dieraantallen. Zo schatte het Planbureau voor de Leefomgeving begin 2017 dat dertig tot veertig procent van de mest in het ‘zwarte circuit’ omgaat. Eind 2017 kwam NRC op basis van eigen onderzoek tot de conclusie dat maar liefst 64 procent van alle mesttransporteurs, -handelaren en verwerkers is beboet, verdacht of veroordeeld voor mestfraude. Het lijkt me daarom sterk dat het ministerie kan aantonen dat er vanaf nu niet meer wordt gefraudeerd en dat de voorspelde depositiedaling dus reëel is. Het ministerie van LNV publiceerde onlangs een Versterkte Handhavingsstrategie Mest om dit probleem aan te pakken (overigens een zeer interessant document), maar volgens het Openbaar Ministerie gaan die plannen niet ver genoeg. “Als het probleem aan de voorkant niet wordt aangepakt en het enorme mestoverschot blijft, dan zal er altijd fraude blijven en is het dweilen met kraan open”. Verkleining van de veestapel is daarom de enige oplossing maar die optie is nog altijd onbespreekbaar voor een Kamermeerderheid.

Ondertussen kunnen we wel beginnen met het zichtbaar maken van de massale veehouderijfraude bij depositieberekeningen, analoog aan de wijze waarop verkeersdeposities worden berekend. Zo kun je bij het invoeren in AERIUS van een nieuw stuk snelweg en een maximum snelheid vervolgens kiezen voor de optie “strikte handhaving” hetgeen gevolgen heeft voor de stikstofemissie en -depositie. Zo’n optie wil ik ook in de volgende versie van AERIUS voor alle agrarische functies. Daarin zit dan een fraude-schuif die standaard op 50% staat met bijbehorende gevolgen voor de emissies. Bij een vergunningaanvraag of melding die uitgaat van een lager percentage dient deze aanname onderbouwd en geborgd te worden.

En verder moet natuurlijk de mogelijkheid van externe saldering worden hersteld. Onbegrijpelijk waarom dit destijds bij de inwerkingtreding van de PAS door de wetgever expliciet is uitgesloten. Dit instrument is immers zeer geschikt om de noodzakelijke inkrimping van de veehouderij te versnellen, het maakt een warme sanering gemakkelijker en we voorkomen daarmee dat 98,7 % van de Nederlandse economie vastloopt om de veehouderij-kaboutereconomie te kunnen behouden.