De Sint-Pietersberg is de enige plek waar in Nederland winbare kalksteen ligt. Kalksteen is een belangrijke grondstof voor de cementindustrie. De winning vond eerst ondergronds plaats. Zo is het beroemde ondergrondse gangenstelsel in de Pietersberg ontstaan. Vanaf 1916 is men tot dagbouw overgegaan. Tegen de winning is altijd veel verzet geweest, maar vergunningen werden steeds verleend. Hoewel ENCI nog tot 2030 vooruit kon met een vergunning om tot 5 meter boven NAP te graven, startte het bedrijf in 2003 een m.e.r.-procedure voor een 40 meter diepere winning. Door goede (hoge) kalksteen met de diepere kalksteen van slechtere kwaliteit te mengen, kon ENCI nog minstens tot 2050 blijven produceren. Een van de deskundigen van de Commissie m.e.r. dook in de literatuur en kwam met de volgende waarschuwing. Juist ter hoogte van de winput is een gebied in de ondergrond waar een laag met zout en zwavelrijk carboonwater relatief dicht naar de oppervlakte komt. Als ENCI tot de voorgenomen diepte zou winnen, zou de putbodem kunnen opbreken en de winput zou zich dan ongecontroleerd vullen met dat water. Men zou tot in lengte van dagen zout zwavelrijkwater moeten wegpompen naar de Maas, of leven met een stinkende, dode plas van waaruit geleidelijk al het grondwater van de omgeving zou worden aangetast met grote gevolgen voor flora en fauna. De groeve ligt in een omgeving waar zware nationale en Europese natuurbeschermingsregimes gelden. Als enige plek in Nederland bouwde de oehoe in de groevewand een nest en bracht er jongen ter wereld. In het opgestelde MER werden allerlei ingrijpende maatregelen beschreven om de nadelige effecten op te vangen. Maar tot een toetsing van het MER is het nooit gekomen. De weerstand tegen de activiteiten van ENCI werd steeds heftiger en de economische omstandigheden waren niet heel gunstig. Dus waren de milieutechnische complicaties het laatste zetje dat nodig was voor de afbouw van de kalksteenwinning. Het doek viel voor ENCI… In 2005 schreef ik in het tijdschrift kenMERken een uitgebreider verhaal over deze ENCI-belevenissen onder deze titel. Recent nog zijn en worden milieueffectrapportages uitgevoerd voor respectievelijk de afbouw van de winning en de herinrichting van de groeve. Eind vorig jaar is ENCI gestart met de aanleg van een strand bij het natuurbad in de groeve. Het water van dit natuurbad wordt nog lange tijd gemonitord alvorens er mag worden gezwommen (!), staat op de site van Natuurmonumenten.
Omdat ik bij twee (eerdere) m.e.r.-procedures van ENCI betrokken was, had ik het voorrecht om twee keer op locatiebezoek te mogen rondrijden en rondlopen in dit indrukwekkende on-nederlandse landschap en alle ins en outs te leren van kalksteenwinning en cementproductie. Dus als die trap er ligt en de route klaar is, ga ik er zeker nog eens heen. En weet je wat? Ik begin onderaan de trap en loop het Pieterpad van zuid naar noord.